Năm 2018 được coi là năm thành công mỹ mãn của ngành xi măng Việt Nam. Sau đây, ximang.vn xin điểm lại một số vấn đề nổi bật của ngành trong năm qua, bên cạnh những chuyển biến tích cực, vẫn còn những hạn chế, bất cập.

Tuy nhiên theo các chuyên gia, xuất khẩu xi măng là con dao hai lưỡi. Tạm thời có thể giải tỏa năng lực sản xuất trong nước, nhưng về lâu dài, đây không phải là giải pháp bền vững. Xi măng là ngành khai thác tài nguyên không tái tạo, xuất khẩu nhiều sẽ làm cạn kiệt tài nguyên, nhất là trong bối cảnh bị ép giá, lợi nhuận không lớn.

Giữ vững ổn định thị trường nội địa.

Năm 2018, thị trường BĐS nội địa phát triển khá ổn định, nhiều dự án được triển khai và giải ngân tốt nên ngành xi măng được hưởng lợi. Nhiều dự án đầu tư công (giao thông, thủy lợi, hạ tầng…) đã được cấp tập triển khai nên thị trường nội địa cơ bản phát triển tốt với mức tăng trưởng khoảng 10%. Tổng sản lượng tiêu thụ nội địa dự kiến đạt trên 63 triệu tấn, nâng tổng mức sản xuất toàn ngành lên 96 triệu tấn.

Về lâu dài, thị trường nội địa vẫn là thị trường bền vững với gần 100 triệu dân và đất nước đang vào giai đoạn phát triển khá ổn định, đặc biệt xu thế dịch chuyển đầu tư từ TQ sang VN do ảnh hưởng của chiến tranh thương mại Mỹ – Trung. Các doanh nghiệp xi măng nên có sự tập trung cần thiết cho phát triển thương hiệu để chiếm lĩnh thị trường trong nước.

Ngành xi măng được hưởng lợi từ mức thuế xuất 0%.

Mặc dù chính sách này đã được chính phủ công bố từ cuối 2017, nhưng thực sự 2018, các doanh nghiệp xuất khẩu mới được hưởng lợi. Điều này đã kích thích mạnh mẽ xuất khẩu, giúp nhiều nhà máy mà trong năm 2017 gặp rất nhiều khó khăn, sang 2018 đã đẩy mạnh xuất khẩu, vượt qua cơn bĩ cực để ổn định sản xuất.

Đặc biệt, vừa rồi ngày 12/12/2018, Bộ Xây dựng đã có công văn trả lời Bộ Tài chính về việc khẳng định clinker không phải là tài nguyên khoáng sản. Điều này cũng sẽ tháo gỡ một số vướng mắc về thuế và hải quan cho ngành xi măng.

Chú trọng phát triển bền vững.

Năm 2018 cũng là năm ghi dấu ấn nhiều Doanh nghiệp xi măng đã thay đổi nhận thức, chuyển hướng để phát triển bền vững. Các đơn vị tiếp tục nghiên cứu và triển khai các dự án lắp đặt hệ thống phát điện nhiệt khí thải, đặc biệt các doanh nghiệp tư nhân bắt đầu nhận thức rõ sự hiệu quả của việc này.

Hàng loạt nhà máy bắt đầu chú trọng đến việc đánh giá, kiểm toán năng lượng trong dây chuyền sản xuất để có phương án hiệu chỉnh cần thiết.

Tận dụng nguồn phế thải làm phụ gia.

Đứng trước những khó khăn về nguồn phụ gia cho xi măng, nhất là thạch cao, nhiều nhà máy xi măng đã chủ động nghiên cứu sử dụng nguồn phế thải từ các nhà máy nhiệt điện, phân bón.

Từ 2014, chính phủ đã có Quyết định số 1696/QĐ-TTg ngày 23/9/2014 về một số giải pháp thực hiện xử lý tro xỉ, thạch cao của nhà máy nhiệt điện, phân bón làm vật liệu xây dựng. Nhưng sau một thời gian nghiên cứu thử nghiệm, phải đến 2018, ngành xi măng mới thực sự đem vào sử dụng đại trà.

Điều này góp phần tiêu thụ lượng lớn chất thải từ 2 ngành công nghiệp này, giải quyết bài toán khủng hoảng bãi chứa tro xỉ và thạch cao. Mặt khác, ngành xi măng cũng chủ động hơn đối với nguồn phụ gia này và giảm đáng kể chi phí so với nhập khẩu.

Đổi mới công nghệ, tăng chất lượng, giảm chi phí.

Trước sức ép cắt giảm chi phí để cạnh tranh, nhiều nhà máy đã chủ động cải tiến công nghệ đốt, công nghệ nghiền để giảm tiêu hao nguyên nhiên vật liệu, tiết kiệm năng lượng. Nhiều nhà máy đã có thể tăng tỷ lệ pha phụ gia nghiền lên đến 35- 40% mà xi măng vẫn đảm bảo đạt mác và các thông số kỹ thuật khác.

Điều này giúp nhà máy giảm chi phí đáng kể qua việc giảm tiêu thụ nguyên nghiên vật liệu, như lượng than, điện; giảm khối lượng khai thác đá vôi, đá sét, góp phần bảo toàn lượng tài nguyên không tái tạo.

Quy hoạch 1488 hết hiệu lực.
Đến nay, sự phát triển của ngành xi măng đã trải qua 3 lần điều chỉnh quy hoạch bởi TTCP: năm 2002 với Quyết định 164, năm 2005 với Quyết định 108 và năm 2011 với Quyết định 1488. Đây không phải là Bộ luật nhưng là văn bản quan trọng chi phối sự phát triển của ngành xi măng trong suốt thời gian qua.